غذاهای استان خوزستان غالبا گرم و تند هستند و مواد غذایی ماهی، گیاهان و سبزی های بومی مانند گشنیز و شنبلیله، تمبر هندی، نخود و رب انار در بیشتر غذاهای این منطقه دیده می شود.
تنوع قومیتی بالا در استان خوزستان باعث شده است که علاوه بر وجود آداب‌ورسوم و فرهنگ خاص در هر منطقه، تنوع غذایی نیز در رژیم مردم بومی وجود داشته باشد که از این فرهنگ‌ها نشئت گرفته است.
در ادامه برخی از غذاهای معروف این استان را به شما معرفی می‌کنیم.
ماهی صبور تنوری
ماهی صبور در خوزستان شیفتگان بسیار زیادی دارد زیرا اهالی این استان به صورت حرفه ای این ماهی را طبخ می کنند. در خوزستان از سبزی های مخصوص و خوش عطر و طعمی چون: گشنیز، شنبلیله و سبزی پلویی در ترکیب این ماهی استفاده می شود. سیر و تمبر هندی هم موادی هستند که در خوش طعم شدن این غذا نقش بسزایی دارند.
نحوه درست کردن ماهی صبور تنوری این گونه می باشد که در ابتدا ماهی را به صورت کامل تمیز می کنند، سپس مقداری تمبر هندی را به قسمت شکم ماهی آغشته می کنند به صورتی که به خوبی جذب گوشت ماهی شود و طعم گیرد. در مرحله بعدی ترکیبی به نام حشو را بر شکم ماهی قرار می دهند که از پیاز سرخ شده، سیر، سبزی ماهی، سبزی پلویی و تمبر هندی درست می شود. پس از اضافه کردن حشو ماهی را درون توری مناسب تنور می گذارند و آن را بر روی زغال کباب می کنند، البته می شود ماهی صبور را در فر هم قرار دارد. خوزستانی ها هنگام کباب کردن ماهی برای جلوگیری از سوختن ماهی یا تلخ شدن گوشت آن مقدار کمی شیره خرما بر روی پوست ماهی می مالند.
قلیه ماهی
قلیه ماهی، یک غذای سنتی است و همراه پلو سرو می شود، پس در واقع خورشت به حساب می آید. در این غذا از ماهی، رب انار(یا گوجه)، پیاز، نمک و فلفل، روغن، زردچوبه، سیر، تمبر هندی و سبزی قلیه یعنی گشنیز و شنبلیله (حلبه) استفاده می شود.
معسل
معسل یا ماعسله یکی از دسر های مخصوص برای خوزستانی هاست که با توجه به مواد کاربردی بسیار پر خاصیت به حساب می آید. این دسر دارای طبع گرمی می باشد و از خرما درست می شود. مواد اولیه این دسر عبارتند از: شیره خرما، کنجد، زنجبیل، جوز هندی، میخک، هل، دارچین و فلفل سیاه. هنگام پختن معسل باید مواد آن را روی شعله ملایم حرارت داد و پس از آماده شدن درون قالب یا ظرف تزئین کرد. معسل یکی از خوردنی های محبوب در کنار نوشیدنی های گرم مانند چایی می باشد.
آش ارده خوزستانی
با شنیدن نام این غذا حتما تصویری از یک آش در ذهن تان نقش می بندد؛ اما اشتباه نکنید! آش ارده نوعی پلو است که با ماش و ارده تیره رنگ (کنجد ساییده شده) پخته می شود و یک خوراک کامل به حساب می آید. گاهی به این غذا پلو ارده هم می گویند؛ اما نام مرسوم و صحیح آن همان آش ارده است.
طبع این غذا به دلیل وجود شیره خرما در آن گرم و طعمش شیرین است و بیشتر توسط مردم دزفول در روزهای بارانی و فصل زمستان طبخ می شود.
برای تهیه این غذا ابتدا ماش را می پزند و لابه لای برنج دم می کنند؛ اما قبل از سرو کردن برنج روی آن ارده دزفولی می ریزند تا به رنگ قهوه ای درآید و سپس این خوراک خوشمزه را در کنار شیره خرما سرو می کنند. در کنار این غذا سبزی خوردن، تربچه و ترشی هم می چسبد.
ماهی شکم پر جنوبی
ماهی شکم پر یکی از خوش طعم ترین غذا های سنتی جنوبی ها است. ماهی های این غذا به چند نوع محدود ختم می شوند که این موضوع نشان دهنده مخصوص بودن ماهی کاربردی در این غذا می باشد. ماهی سنگسر، بیاح یا شوریده مناسب ترین نوع ماهی برای طبخ ماهی شکم پر می باشند. خوزستانی ها شکم ماهی های تمیز شده را با مواد غذایی و سبزی هایی نظیر گشنیز و شنبلیله پر می کنند و پس از بخیه زدن شکم ماهی آن را در فر یا قابلمه می پزند. پختن این غذا نزدیک به یک ساعت زمان می برد.
کبه عربی خوزستان
کبه عربی دارای شکل بیضی است و کمی به سمبوسه شباهت دارد، این غذا همراه با عرب ها به خوزستان وارد شده است به همین دلیل آن را کبه عربی می نامند. کبه مانند کوکوی شکم پر پیچیده می شود و مواد کاربردی درون آن تقریبا مانند مواد سمبوسه می باشد که بر اساس سلیقه افراد تغییر می کند. بیشتر آشپزها از گوشت چرخ شده، لپه و برنج برای مواد درون کبه استفاده می کنند و سپس مواد را درون لایه ای از برنج پخته شده قرار می دهند. در مرحله نهایی و آماده سازی کبه نیاز به سرخ شدن در روغن داغ می باشد.
افرادی که غذاهای شیرین را پسند می کنند می توانند کشمش را به مواد کبه بیافزایند.
خورشت بامیه
این خورشت بسیار شبیه خورشت بادمجان است و تمامی مواد یکسان است و تنها به جای بادمجان از بامیه استفاده می شود. در اینجا دم بامیه را جدا کرده و آنها را با سیر درسته سرخ می کنیم. سپس به بقیه مواد اضافه می کنیم و می گذاریم بپزند.
نافله
نافله یکی از غذاهای سنتی دیگر خوزستان است که طعمی شیرین دارد. برای طبخ این غذا از موادی چون گوشت چرخ شده، پیاز، آرد نخودچی، سرکه، شکر، نعناع خشک شده، ادویه هایی مانند زردچوبه و آب استفاده می کنند. پس از فراهم سازی مواد اولیه در قدم ابتدایی گوشت چرخ کرده را با پیاز رنده شده، آرد نخودچی، نمک، فلفل و زردچوبه و کمی آب ترکیب می کنند و مانند کوفته این مواد را ورز می دهند. در قدم بعدی مواد یک دست شده را به شکل های دلخواه در آورده و سرخ می کنند. البته بیشتر افراد نافله را به شکل گرد همچون کوفته های کوچک در می آورند.
پس از سرخ کردن مواد ترکیبی، پیاز را به صورت نگینی خورد کرده و همراه با چاشنی زرد چوبه در روغن سرخ می کنند، در مرحله بعد مقداری آب، نعنای خشک شده، سرکه و شکر به ظرف افزوده می شود. مایع غذا باید نزدیک به ۲۰ دقیقه بجوشد تا بتوانند نافله های سرخ شده را درون آن بیندازند. بعد از گذشت ۳۰ دقیقه نافله ها آماده خوردن می شوند و می توان آن ها را همراه با برنج سرو کرد.
آش گوشت و بلغور
یکی از محبوب ترین آش های سنتی خوزستان و ایران آش گوشت و بلغور می باشد. با اینکه نام این آش از ترکیب دو حرف گوشت و بلغور است اما می توان به صورت دلخواه به آن گوشت اضافه کرد اما بلغور گندم و جو مواد اصلی این آش هستند. برای تهیه این آش می توان در کنار مواد اصلی از سبزی های آشی مختلف ، ادویه، خرده برنج و … استفاده کرد .
رنگینک
رنگینک یکی از دسرهای سنتی استان خوزستان است که در ماه رمضان میهمان خانه های بیشتر اهوازی هاست و مانند یک وعده غذایی استفاده می شود. مواد اصلی این دسر محبوب، گردو، روغن، خاک قند، آرد و خرما است.
قلیه تخم مرغ
برای تهیه قلیه تخم مرغ از آرد، تمبر هندی، رب گوجه فرنگی، ادویه، تخم مرغ و سبزی هایی چون گشنیز و شنبلیله استفاده می شود.
برای طبخ این غذا ابتدا سیر کوبیده شده و پیاز را تفت می دهند و گشنیز و شنبلیله را به آن ها اضافه می کنند تا در کنار هم به خوبی سرخ شوند . در قدم بعدی باید رب گوجه فرنگی و تمبر هندی را داخل ظرف ریخت تا مواد طعم ملس بگیرند ، در قدم نهایی تخم مرغ ها را به مواد قبلی اضافه می کنند . نکته قابل توجه این می باشد که تخم مرغ ها نباید هم زده شوند و بهتر است با صبر کردن اجازه دهیم تا سفت شوند و خودشان را بگیرند.
