هرچند این روزها محصولات مینو میان هزاران خوراکی رنگارنگ در سوپرمارکت‌ها گم می‌شوند، اما روزگاری این محصولات یکه‌تاز بازار بودند. شاید همه ما تبلیغات مینو را با ترانه «سلام سلام ای بچه‌ها، من یام‌یامم دوست شما» به یاد داشته باشیم. محصولات خوش‌طعم و خاطره‌انگیز مینو از تی‌تاپ و دیجستیو گرفته تا پم‌پم و بستنی زمستانی، در تمام روزهای سال در کیف‌های مدرسه ما جا خوش کرده بودند. در این مطلب داستان برند مینو را برای شما تعریف میکنیم.
در سال 1327 خورشیدی علی خسروشاهی پسر غفار به اروپا سفری داشت و با چندین شرکت اروپایی روابط تجاری برقرار کرد. علی موفق شد نمایندگی محصولات دارویی شرکت بوتس انگلستان را کسب کند و دوره ی جدیدی از تجارت را آغاز کرد. در سال 1329 خورشیدی حاج غفار خسروشاهی درگذشت و برخی مشکلات مالی و خانوادگی برای علی ایجاد شد. پس از مرگ پدر، علی و برادرش کارها را تقسیم کردند.
علی در ایران ماند و جلیل عازم عازم هامبورگ شد. در سال 1333 خورشیدی علی موفق شد نمایندگی انحصاری برند نستله را در ایران به دست بیاورد. در اواسط دهه‌ی 1330 خورشیدی به دلیل افزایش درآمد ارزی، دولت واردات برخی از مواد غذایی و بهداشتی را تا حد زیادی آزاد گذاشت و خاندان خسروشاهی توانستند نمایندگی شرکت‌های اروپایی را به دست بگیرند. جلیل در همین سالها موفق شد نمایندگی هنکل آلمان را در ایران کسب کند.
تاسیس مینو
علی در سال 1338 خورشیدی شرکت سهامی خوراک را تاسیس کرد که بعدها با نام پارس مینو شناخته شد و به عنوان تجارت خانه‌ی رسمی علی خسروشاهی شناخته شد.
تعداد کارگران برند پارس مینو در ابتدا چیزی در حدود 15 نفر بود و این شرکت تولید موادغذایی خود را با دو محصول تافی و آب نبات شروع کرد سپس در سال 1341 خورشیدی برای اولین بار در ایران ویفر را به بازار معرفی کرد. دهه‌ی 40 خورشیدی دهه‌ی طلایی برای برند مینو بود و این شرکت با توسعه‌ی کارگاه‌های خود و افزایش فروش محصولات توانست زمین‌های جدیدی را خریداری کند.
در دهه ی 40 و 50 خورشیدی همزمان با سیاست گذاری های دولت مبنی عدم تمرکز صنایع بزرگ در تهران، شرکت مینو زمین‌های بزرگی را در اطراف خرمدره از توابع استان زنجان خریداری کرد. بدین ترتیب کارخانه‌ی مینو در سال 1354 خورشیدی به بهره برداری رسید. کارخانه ی خرمدره در سال 1358 خورشیدی به شکل یک پارک صنعتی بزرگ درآمد که کلیه ی امکانات رفاهی و مسکونی را در اختیار کارگران و کارمندان خود گذاشته بود و به توسعه و پیشرفت منطقه هم کمک کرده بود.
شروع موج ملی شدن صنایع در ایران
در سال 1358 خورشیدی اولین موج ملی شدن صنایع در ایران شروع شد. اما شرکت مینو مشمول بند دال قانون حفاظت از صنایع شد. مینو نه وابستگی به رژیم پهلوی داشت و نه قرض زیادی به بانکها. این بند مشمول کسانی می‌شد که هیچ مساله‌ای نداشتند و دولت هم از آنان حمایت می‌کرد. همین امر باعث شد که فشارهای داخلی علیه علی خسروشاهی بیشتر شود و چون ائتلاف داخلی که علیه علی به راه افتاده بود با شکست مواجه شد این بار نظریه‌ی تازه‌ای با عنوان جدا کردن مالکیت از مدیریت از سوی کارگران مطرح شد. نتیجه این نظریه هم کوتاه کردن دست علی خسروشاهی و معتمدانش از کارخانه‌ای بود که خود علی خسروشاهی بنای آن را گذاشته بود.
مینو، سازنده نوستالژی های ایران
خسروشاهی‌ها با فعالیت‌هایشان، نوستالژی‌های زیادی برای ایرانی‌ها به جا گذاشتند. تاید، پفک نمکی، تافی، ویفر و … همه محصول فعالیت‌های آنها بود.
نام اولین محصول مینو، تافی کره‌ای سه ستاره بود. در شروع تولید تافی شرکت با مشکلات مختلفی مواجه بود. نخست این که قالب تافی‌های مینو بزرگتر از قالب تافی رقبا بود و این موجب مشکل بزرگی در فروش می‌شد.
مغازه دارها تافی را بر اساس وزن می‌خریدند ولی در مغازه بچه‌ها تافی را دانه‌ای می‌خریدند و بنابراین، هر چقدر تعداد تافی در یک کیلو بیشتر بود، سود آن برای مغازه دارها نیز بیشتر بود و به خرید آن راغب‌تر می‌شدند. دوم این که اوایل کار، تافی‌های مینو خیلی کشی بود و به دندان می‌چسبید و مدتی طول کشید تا این اشکال رفع شود. تولید تافی که با دو دستگاه شروع شده بود، کم کم بیشتر شد و بعدها تعداد دستگاه های تولید به ۵۰ تا هم رسید.
شرکت مینو در اواخر شهریور ۱۳۴۱ برای اولین بار ویفر را در بازار ایران عرضه کرد. کارگاه ویفرسازی سومین کارگاهی بود که به راه می‌افتاد. در کتاب موقعیت صاحبان صنایع در عصر پهلوی آمده است: «از عوامل موفقیت این محصول تولید آن در بسته‌های زیبای دو و پنج ریالی بود که با استقبال مصرف کنندگان مخصوص کودکان روبرو بود.»
علی خسروشاهی برای توسعه کارگاه های بعدی ویفر در نیمه دوم سال ۴۰، تقاضای وامی به مبلغ ۵ میلیون تومان از بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران کرد. بانک ۶۰ درصد مبلغ طرح، یعنی ۴ میلیون تومان را بعد از بررسی های مالی و فنی وام پرداخت کرد. فریدون علاقبند مامور ارزیابی و نظارت این طرح در بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران می‌گوید: «وقتی برای بررسی از علی خسروشاهی پرسیدم قصد ساخت چه محصولی را دارید؟ گفت هر چه می خواهید بنویسید. او حاضر نبود نام محصول را اعلام کند، زیرا نمی خواست رقبا از برنامه تولید او مطلع شوند. اما روزی بعد از شروع تولید، چند کارتن ویفر برای بانک فرستاد تا محصول نهایی را اعلام کند.»
جستجو در منابع مربوط به زندگی علی خسروشاهی نشان می‌دهد که او مترقی و بلندپرواز بوده است. پس از مدتی که از کار کارخانه مینو گذشت، به تدریج سیاست علی خسروشاهی این شد که هر کجا ماشین بهتری می‌یافت، خریداری می کرد؛ ماشین های تولید از آلمان شرقی، آلمان غربی و انگلستان، ماشین های بسته بندی از ایتالیا و سوئیس، ماشین پفک نمکی از آمریکا و ماشین بسته‌بندی بیسکوییت از فرانسه.
به طور کلی رویه شرکت این شد که بهترین ماشین‌ها را برای هر نوع تولید خود بخرد و وابسته به یک سازنده بخصوص نباشد. اما نوستالژیک ترین محصول مینو، پفک نمکی آن است که محصول سفر علی خسروشاهی به آمریکا، چشیدن محصولی از شرکت بیاتریس فود و وارد کردن آن به ایران بود.
حسن خسروشاهی در خصوص نام گذاری این محصول می گوید: «در دوران کودکی با مادرم به قنادی مینا در ابتدای خیابان نادری می رفتیم. آنها یک شیرینی داشتند به نام پفک که خیلی مورد علاقه من بود. محصولی هم که قرار بود تولید شود، خیلی پف داشت و چون محصولی شور بود، من تصمیم گرفتم که اسم آن را پفک نمکی بگذارم.»
واگذاری شرکت مینو
در سال 1359 خورشیدی اعلام شد که گروه صنعتی پارس مینو توسط شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران به وزارت صنایع سپرده شده و پس از آن با واگذاری کارخانه ها، علی خسروشاهی برای همیشه ایران را ترک کرد. در دوران جنگ تحمیلی برند مینو ضررهای بسیاری را متحمل شد و بسیاری از خط تولیدهایش متوقف شد ولی با این حال باز هم بزرگ‌ترین خط تولید و پخش محصولات خوراکی را در ایران دارا بود.
مینو در حال حاضر
در حال حاضر برند مینو جزء 100 برند برتر ایرانی شناخته می‌شود و با حضور مشاورین برند باتجربه و با سیاست‌گذاری‌های خاصی که برای برندینگ و مارکتینگ محصولاتش در نظر گرفته هر محصولش با یک برند منحصر به فرد در بازار شناخته می‌شود و هنوز هم با وجود تمام این فراز و نشیب‌ها خاطره‌سازترین برند از دوران کودکی تا به امروز همه‌ی ماست.
